(Ethics in Journalism) एथिक्स इन जर्नालिझम

(Ethics in Journalism) एथिक्स इन जर्नालिझम - पत्रकारितेतील नैतिकता : माहिती मिळवताना आणिमाध्यमांद्वारे ती प्रसारित करताना कुठल्या मूल्यांचे पालन करावे ज्यायोगे ती दुसर्यां ना क्लेषकारक, अन्यायकारक, बदनामीकारक असणार नाही याची काही मूलभूत तत्त्वे पत्रकारितेत सर्वमान्य आहेत. यामूल्यांमुळेच पत्रकारिता केवळ व्यवसाय नसून एक सामाजिक बांधिलकी आहे या विचाराला बळ मिळते. यानैतिकतेचे दोन उद्देश्य आहेत. पहिले म्हणजे पत्रकारिता ही सार्वजनिक हितासाठी आहे. एखादी बातमी सांगण्यातसार्वजनिक हित आहे हे पत्रकाराला त्या त्या देशाच्या कायद्याच्या कक्षेत सिद्ध करता आले पहिजे. दुसरे म्हणजेएखादी बातमी सांगत असताना ती मिळवताना आणि प्रसारित करताना पत्रकाराने हा भरवसा दिला पाहिजे कीत्याने आवश्यक कायदेशीर व नैतिक बाबींचा विचार केला आहे, काळजी घेतली आहे. अशी काळजी आपण घेतलीहे देखील त्या त्या देशाच्या कायद्याच्या चौकटीत सिद्ध करण्याची जबाबदारी पत्रकाराची असते. त्याचबरोबरबातमी अचूक असली पाहिजे, निश्पक्ष असली पाहिजे ही जबाबदारी सुद्धा पत्रकाराची असते.
आल्बर्ट कामू या फ्रेंच लेखक-पत्रकाराने 1957 साली साहित्यासाठीचे नोबेल पुरस्कार स्वीकारताना म्हटले होते कीपत्रकारांची वैयक्तिक कमजोरी काहीही असो, त्यांच्या कामाचा उमदेपणा हा अशा दोन निष्ठांमधे आहे ज्या पाळणेकठीण आहे. पहिली म्हणजे आपल्याला जे माहिती आहे त्याबाबत खोटे बोलण्यास नकार देणे आणि दुसरी म्हणजेशोषणाचा प्रतिकार करणे. वर्तमान काळात पत्रकारांपुढे अनेक नैतिक आव्हाने आहेत. यातील पहिले आव्हान आहेते पत्रकारिता आणि राज्य यांच्यातील नात्यातील बदलत्या कक्षा. राज्याच्या भौगोलिक सीमा असतात मात्रपत्रकारांचे जग माहिती तंत्रज्ञानामुळे आता वैश्विक झाले आहे.
प्रत्येक व्यक्तीचे एक खाजगी क्षेत्र असते आणि लोकशाहीत प्रत्येक नागरिकाला अशा खाजगी क्षेत्राचा अधिकारअसतो. पत्रकारिता जेव्हा माहितीचा, विचारांचा आणि अभिव्यक्तीचा अधिकार बजावते त्यावेळेस तिचा अशाखाजगी क्षेत्रात अधिक्षेप होतो. हा अधिक्षेप कितपत योग्य आहे हा नैतिकतेचा प्रश्न आहे.
पत्रकारितेचा संबंध वास्तवाशी, सत्याशी आहे. मात्र वास्तविकता कोणाची, सत्य कोणाचे हे नैतिकतेची प्रश्नहाताळावे लागतात. अशा परिस्थितीत उद्याच्या पत्रकारांसमोर हा प्रश्न आहे की पत्रकारिता करून ते जे निर्माणकरतात ती केवळ एक विक्रीमूल्य असलेली वस्तू आहे की त्यापेक्षा अधिक काही तरी?


Jeremy Iggers, (1998) Good News, Bad News - Journalism Ethics and the Public Interest, New York, Westview Press.
Elliot D. Cohen and Deni Elliott (1998) Journalism Ethics -- A Reference Handbook
Hausman, Carl. (1992) Crisis of Conscience - Perspectives on Journalism Ethics, New York, Harper Collins
Sanders, Karen (2003) Ethics & Journalism, London, Sage Publications.
Steven R. Knowlton, Patrick R. Parsons,(1995), The Journalist's Moral Compass: Basic Principles, Praeger.